Rwy’n rhiant dioddefwr neu dyst ifanc

Os ydych yn rhiant, yn ofalwr neu’n warcheidwad plentyn sydd wedi profi trosedd, neu sydd wedi bod yn dyst i drosedd, efallai y bydd angen i chi eu cynorthwyo i roi tystiolaeth yn y llys. Mae fideos y gallwch eu dangos i’ch plentyn sy’n egluro beth sy’n digwydd mewn llys, pwy fydd yn ymwneud â’r broses, a beth y disgwylir i’r plentyn ei wneud.

• Gwylio’r fideo am fynd i’r llys ar gyfer plant hŷn.
• Gwylio’r fideo am fynd i’r llys ar gyfer plant iau.

Gallai gwylio’r fideos hyn gyda’ch gilydd helpu i leihau pryder eich plentyn ynglŷn â mynd i’r llys. Ond ni ddylech hyfforddi’r plentyn nac ymarfer y dystiolaeth y mae’n mynd i’w rhoi, oherwydd gallai hyn effeithio ar yr achos. Siaradwch â’r swyddog ymchwilio sy’n eich cefnogi yn eich achos os oes gennych unrhyw bryderon

Cwestiynau cyffredin am y bobl a’r prosesau mewn llys

Beth mae’r Gwasanaeth Tystion yn ei wneud? 

Mae’r Gwasanaeth Tystion yn helpu tystion i deimlo’n hyderus ac yn barod i roi eu tystiolaeth.

Maent yn darparu sesiynau paratoi wedi’u teilwra ac ymweliadau ymlaen llaw â’r llys, er mwyn i chi a’ch plentyn wybod beth i’w ddisgwyl. Byddant hefyd yn eich cynorthwyo chi a’ch plentyn yn y llys ar ddiwrnod y gwrandawiad. Os oes gan eich plentyn gyfryngwr, byddant yn gweithio mewn partneriaeth â’r cyfryngwr.

Os ydych yn byw yn ardal Llundain, gall Gwasanaeth Dioddefwyr a Thystion Llundain eich helpu i baratoi cyn gwrandawiadau

Beth mae cyfryngwr yn ei wneud?

Mae cyfryngwyr yn arbenigwyr cyfathrebu. Eu gwaith yw helpu plant i roi eu tystiolaeth orau yn ystod cyfweliadau’r heddlu neu yn y llys.

Bydd cyfryngwyr yn cyfarfod eich plentyn er mwyn dod i’w adnabod a dod i wybod beth fydd yn ei helpu i ymlacio, cyfathrebu’n dda a deall cwestiynau’r cyfreithwyr. Mae’n bosibl y bydd eich plentyn wedi cyfarfod cyfryngwr yn barod pan gafodd ei gyfweld gan yr heddlu.

Gall cyfryngwyr helpu pan fydd eich plentyn:

• yn ymweld â’r llys
• yn gwylio ei gyfweliad fideo
• yn ateb cwestiynau’r cyfreithwyr yn ystod y gwrandawiad wedi’i recordio ymlaen llaw

Nid yw cyfryngwyr yn rhan o dimau’r erlyniad na’r amddiffyniad. Maent yn ddiduedd ac yn cael eu penodi gan y llys. Os oes gennych unrhyw gwestiynau am gyfryngwyr, dylech holi’r swyddog ymchwilio sy’n ymwneud â’r achos.

Faint o amser fydd y gwrandawiad yn ei gymryd?

Mae hyn yn dibynnu ar nifer y cwestiynau a ofynnir gan y cyfreithwyr ac a oes ar eich plentyn angen egwylion tŷ bach wrth roi tystiolaeth. Bydd y barnwr yn ceisio cadw unrhyw wrandawiad y mae plentyn yn un o’r tystion ynddo mor fyr ag sy’n bosibl. Bydd y recordiad yn dechrau ar ôl i’r barnwr gyflwyno cyfreithwyr yr erlyniad a’r amddiffyniad. Ni fydd y recordiad yn stopio nes bydd pob cwestiwn wedi’i ofyn. Gellir golygu unrhyw egwylion tŷ bach yn ddiweddarach. Penderfyniad i’r barnwr a’r cyfreithwyr yw hwn.

A fydd fy mhlentyn yn cael cyfle i adolygu’r hyn a ddywedodd wrth yr heddlu?

Ychydig ddiwrnodau cyn y gwrandawiad, bydd eich plentyn yn cael cyfle i wylio’r cyfweliad fideo a roddodd i’r heddlu. Byddwch yn cael gwybod y dyddiad a gallwch godi unrhyw bryderon ynglŷn â hyn ymlaen llaw.

Ble fydd y recordio yn digwydd?

Bydd eich plentyn yn rhoi ei dystiolaeth mewn ystafell fideo naill ai yn adeilad y llys neu mewn safle arall.

Bydd cyfryngwr a thywysydd llys (neu weithiau berson o’r Gwasanaeth Tystion) yn yr ystafell fideo. Mae hyn yn sicrhau bod eich plentyn yn cael pob cefnogaeth drwy’r broses.

Cyn recordio, bydd y cyfreithwyr a’r barnwr yn cyflwyno eu hunain i chi a’ch plentyn. Mae’n bosibl y byddant yn tynnu eu perwigau a’u gynau i’ch helpu i ymlacio ychydig. Weithiau bydd hyn yn digwydd yn y man aros neu dros gyswllt fideo. Byddant yn parhau heb berwigau a gynau drwy gydol y gwrandawiad os yw eich plentyn yn dymuno.

Ble fydd y cyfreithwyr a’r diffynnydd?

Yn unol â’r gyfraith, pan fydd eich plentyn yn rhoi tystiolaeth, rhaid i’r cyfreithwyr a’r diffynnydd yn yr achos fod yn y llys o hyd. Bydd y cyfreithwyr ym mhrif ystafell y llys, a bydd y diffynnydd yn y doc. Mae hyn er mwyn gwneud yn siŵr bod y treial yn deg a bod modd defnyddio tystiolaeth eich plentyn.

Mewn rhai amgylchiadau gellir cuddio’r sgrin fideo yn yr ystafell llys oddi wrth y diffynnydd, fel bod y diffynnydd yn gallu clywed y dystiolaeth ond nad yw’n gweld y plentyn ar y sgrin. Penderfyniad i’r barnwr yw hwn. Darllenwch fwy am y mesurau arbennig y gallai eich plentyn eu cael.

A fydd fy mhlentyn yn gweld y diffynnydd?

Yr unig rai y bydd eich plentyn yn eu gweld fydd y cyfreithwyr a fydd yn gofyn y cwestiynau a’r barnwr yn yr achos.

A fydd modd i mi aros gyda fy mhlentyn yn yr ystafell fideo?

Byddwch yn gallu eistedd gyda’ch plentyn yn y man aros yn ystafell y tystion, sydd ar wahân i’r ardaloedd cyhoeddus. Bydd y Gwasanaeth Tystion yn eich cynorthwyo chi a’ch plentyn cyn i’r gwrandawiad gael ei gynnal.

Ond nid oes gennych hawl i fynd i’r ystafell cyswllt fideo gyda’ch plentyn. Weithiau gallwch aros y tu allan, neu os nad ydych yn rhoi tystiolaeth eich hun, gallwch fynd i’r ystafell llys a gwylio’r gwrandawiad.

Beth fydd yn digwydd ar ôl y recordio?

Ar ôl y recordio, bydd y cyfreithwyr neu’r barnwr yn rhoi gwybod i chi pryd y gallwch adael y llys.

Bydd staff y llys yn rhannu’r recordiad gyda’r cyfreithwyr er mwyn iddynt allu ei adolygu cyn dyddiad y treial. Yn y treial, bydd staff y llys yn chwarae’r recordiad i’r rheithgor fel nad oes angen i’ch plentyn roi ei dystiolaeth yn bersonol. Ar ôl y treial, bydd y llys yn cadw’r recordiad mewn man storio diogel am gyfnod. Bydd yn cael ei ddileu pan nad oes ei angen mwyach ac ni fydd y cyfreithwyr sy’n rhan o’r achos yn gallu cael mynediad ato pan fydd 28 diwrnod wedi mynd heibio ar ôl y treial.

Pam recordio tystiolaeth fy mhlentyn ar gyfer y treial ymlaen llaw?

Weithiau bydd misoedd yn mynd heibio cyn cynnal treial. Gwyddom fod aros am dreial a rhoi tystiolaeth o flaen ystafell llys lawn yn rhoi llawer o bwysau ar eich plentyn. Gall recordio’r dystiolaeth cyn y treial helpu eich plentyn i deimlo dan lai o straen ac i gofio cymaint ag sy’n bosibl am yr hyn a ddywedodd wrth yr heddlu. Y llys fydd yn penderfynu a ddylid defnyddio’r mesur arbennig hwn, ond bydd yn ystyried eich barn chi a’ch plentyn.